عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر گرایش به سرقت (مطالعه موردی زندان مرکزی اصفهان)

یکی از پدیده ها و مسایل اجتماعی که از قرون گذشته و بویژه در زمان معاصر در بسیاری از جوامع ، از جمله ایران و بویژه در استان اصفهان وجود داشته مساله سرقت است ، سرقت به انواع و اشکال متفاوت در سطح جامعه مورد مطالعه یعنی اصفهان وجود دارد . بررسی مقدماتی نشان می دهد که عوامل متعدد : جغرافیایی ، اقتصادی ، روان شناختی و بویژه اجتماعی و فرهنگی در بروز دزدی و سرقت و گسترش آن تاثیر دارد . در این تحقیق سعی می شود که عوامل موثر بر گرایش به سرقت از دیدگاه جامعه شناختی ( اجتماعی و فرهنگی ) مد نظر قرار گیرد . روش تحقیق پیمایشی است زیرا که اطلاعات و داده ها از طریق فرضیه سازی ، شاخصها و پرسشنامه جمع آوری می گردد . جامعه آماری زندانیان سارق زندان مرکزی اصفهان که تقریبا 2349 بوده و به اشکال مختلف اقدام به دزدی یا سرقت نموده اند و اکنون بازداشت بوده و دوران حبس خویش را طی می کنند . تعداد نمونه محاسبه شده 330 نفر که به صورت نمونه گیری تصادفی براساس ارقام تصادفی برای همکاری و تکمیل پرسشنامه و بعضا مصاحبه انتخاب شدند . برای چارچوب نظری ضمن مطالعه مقدماتی ترکیب و تلفیقی از نظریه های : دورکیم ، ویلیام گود ، ساترلند ، نظریه تضاد ، مرتن و هیرشی انتخاب شد که نظریه غالب را می توان نظریه هیرشی بیان نمود. برای انجام محاسبات آماری از آمار توصیفی و بویژه آمار استنباطی که آزمون های : ضریب همبستگی ، آزمون t ، رگرسیون ، تحلیل مسیر و... برای آزمون فرضیه استفاده گردید . متغیر وابسته سرقت و عوامل اجتماعی و فرهنگی متغیرهای مستقل بوده که بر مساله سرقت هر کدام تاثیر داشته اند لذا در این تحقیق 8 فرضیه اصلی و 14 فرضیه فرعی مورد بررسی قرار گرفت .همچنین چند فرضیه زمینه ای مورد سنجش قرار می گیرد. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار spss و با آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های ضریب همبستگی ، تحلیل واریانس ، تحلیل رگرسیون وتحلیل مسیر و...) انجام گرفته است. نتایج تحقیق بر اساس ضریب همبستگی حاکی از آن است که بین متغیرهای مستفل اصلی شامل: پیوند اجتماعی، علایق دینی ، وضعیت خانوادگی ، سطح سواد ، وضعیت اقتصادی ، ویژگیهای گروه دوستان ، علاقه به کسب درآمد از طریق نامناسب (غیر متعارف ) با متغیر وابسته یعنی اقدام به سرقت رابطه معناداری وجود دارد.همچنین بین متغیرهای مستفل فرعی شامل: دلبستگی فرد به خانواده و... ، مشغولیت و کار مناسب ، اعتقاد به انجام هنجارها و قوانین اجتماعی ، وجود شکست و ناکامی در دوران زندگی ، وضعیت اقتصادی و مالی ، برخورداری از امکانات رفاهی ، دوستی های غیر متعارف ، دوستی و رابطه با مال خر ، راحت طلبی و خود شیفتگی با گرایش به سرقت رابطه معناداری وجود دارد . در ضمن بین متغیرهای مستفل فرعی شامل: تعهد اجتماعی ، خانواده نابسامان با اقدام به سرقت همبستگی (رابطه) معناداری وجود ندارد. طبق نتایج بدست آمده از رگرسیون چند متغیره مجذورات r تعدیل شده (ضریب تعیین تعدیل شده ) برابر 0/147 است که نشان می دهد متغیرهای مستقل توانایی 14/7 درصد تغییرات متغیر وابسته (اقدام به سرقت ) را دارا می باشند . بر طبق مدل تحلیل مسیر شماره 2 (اصلاح شده) مشخص شد که دو متغیر مستقل: سطح سواد و علاقه به کسب درآمد از طرق نامناسب تاثیر مستقیم بر روی اقدام بر سرقت دارند و همچنین متغیرهای : پیوند اجتماعی، وضعیت خانوادگی ، علایق دینی، ویژگی گروه دوستان و وضع اقتصادی ، تاثیر غیر مستقیم بر روی اقدام به سرقت تاثیر دارند .